Polscy architekci w Gruzji w XIX i na początku XX w.
W drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. Gruzji istniała licząca się grupa Polaków. Byli to zesłani powstańcy, żołnierze polscy w służbie carskiej, urzędnicy, ale także tacy, którzy sami wybrali ten kraj jako miejsce do życia i pracy. Wielu z nich dzięki aktywnemu uczestniczeniu w życiu gospodarczym, społecznym i kulturalnym chwalebnie zapisało się na kartach historii tego kaukaskiego kraju.
Polacy trafiali do Gruzji nie zawsze z własnej woli, ale bardzo wielu znalazło tu swój dom. Z czasem byli tak liczni, że w latach 60. XIX w. wybudowano dla nich kościół polski pw. Świętych Piotra i Pawła w Tbilisi. Wśród emigrantów polskich była grupa architektów, m.in. Aleksander Szymkiewicz i Aleksander S. Rogojski, którzy zaprojektowali wiele reprezentacyjnych budynków w stolicy, Kutaisi i w Batumi. Ich twórczość jest do tej pory stosunkowo mało rozpoznana, poza omawiającym ją ważnym artykułem Janusza Opaski z 2012 r.
Instytut POLONIKA realizuje projekt zakładający szerokie spektrum badawcze. Wstępne rozpoznanie jesienią 2018 r. przeprowadzili dr Marcin Zgliński, dr hab. Zbigniew Michalczyk i mgr Piotr Jamski. W ramach II etapu projektu w 2019 r. eksperci wykonali prace studialne oraz badania źródłowe w wybranych archiwach gruzińskich, dokonali terenowego rozpoznania i udokumentowali zachowane dzieła polskich architektów.
Efekty wykonanych prac prezentują: kilka raportów, uzupełniająca dokumentacja wyposażenia kościoła polskiego oraz obfita dokumentacja fotograficzna zabytków, m.in budynków Sądu Najwyższego i konserwatorium w Tbilisi, Sądu Apelacyjnego w Kutaisi oraz byłego kościoła rzymskokatolickiego i gmachu gimnazjum (obecnie uniwersytetu) w Batumi.
