Forum „Bezpieczne Dziedzictwo Kultury – Europejskie Wyzwania Wojenne i Kryzysowe"
W dniach 3–4 kwietnia 2025 r. w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej w Krakowie odbyło się Forum „Bezpieczne Dziedzictwo Kultury – Europejskie Wyzwania Wojenne i Kryzysowe". Organizatorami Forum były Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika znalazł się w gronie partnerów tego wydarzenia.
Forum było platformą wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk ekspertów europejskich z zakresie dziedzictwa kultury, które jest stale zagrożone katastrofami naturalnymi i cywilizacyjnymi, terroryzmem czy celowym niszczeniem w warunkach wojennych.
W związku trwającą od ponad trzech wojną w Ukrainie, podczas której Rosja swoimi bezwzględnymi środkami usiłuje zanegować prawo do istnienia państwa, narodu, jego tożsamości oraz historii, zagrożone pozostaje także materialne dziedzictwo kulturowe. Instytut Polonika wiosną 2022 roku podjął natychmiastowe działania, mające na celu jego ochronę. Podstawowym elementem minimalizacji konsekwencji zniszczenia bądź utraty cennych zabytków jest opracowanie odpowiedniej dokumentacji, dlatego podjęto decyzję o wykonaniu skanowania laserowego 3D najważniejszych obiektów.
W 2022 na zlecenie Instytutu Polonika przeprowadzono skanowanie 3D i wykonano dokumentację dla 31 obiektów zabytkowych na terenie zachodniej Ukrainy, w tym 7 drewnianych cerkwi z listy światowego dziedzictwa UNESCO. Wartość przeprowadzonych prac dokumentalnych to blisko 0,5 miliona PLN.
Skanowanie 3D zabytków to nowoczesna technologia, która rewolucjonizuje sposób, w jaki dokumentujemy nasze dziedzictwo kulturowe. Polega ono na wykonaniu szczegółowych pomiarów wiązką lasera, która tworzy chmurę punktów określającą odległości powierzchni obiektu od miejsca skanowania. Wykonując pomiary z wielu miejsc chmura punktów się zagęszcza i daje obraz kształtu obiektu. Dzięki temu możliwe jest zobrazowanie nawet najdrobniejszych detali.
Skanowanie 3D ma ogromne znaczenie w ochronie dziedzictwa kulturowego. Umożliwia dokładne dokumentowanie zabytków, co jest kluczowe w przypadku ich uszkodzenia lub zniszczenia na skutek katastrof naturalnych, konfliktów zbrojnych czy działalności człowieka. Powstałe w oparciu o nie trójwymiarowe modele mogą być wykorzystywane w rekonstrukcjach konserwatorskich, pozwalając na wierne odtworzenie obiektów historycznych. Ponadto technologia ta zapewnia badaczom i studentom dostęp do cyfrowych kopii zabytków z dowolnego miejsca na świecie.
